Μουσεία της Θεσσαλονίκης

Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Θεσσαλονίκης

 

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ο πρώτος που αποφάσισε, το 1917 να ιδρυθεί μουσείο για τους ήρωες της Μακεδονίας αλλά και τον πολιτισμό της Μακεδονίας.

Σκοπός του μουσείου ήταν να συγκεντρωθούν "...όλα τα άξια λόγου αρχαιολογικά ευρήματα, τα σημειούντα τους διαφόρους ιστορικούς και καλλιτεχνικούς σταθμούς δι' ων διήλθεν η Μακεδονία, από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των χρόνων της Τουρκοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων". Η προσπάθεια όμως αυτή δεν απέδωσε καρπούς και το 1965 το θέμα επανέφερε η κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου. Με βάση το σχετικό διάταγμα το μουσείο θα στεγαζόταν στο κτήριο όπου λειτουργούσε το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη από το 1894 μέχρι και το 1912, που σχεδίασε ο Ερνέστος Τσίλλερ. Εκεί βρισκόταν το επιτελικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα.

Τελικά, μόλις το 1979 ιδρύθηκε στη συμπρωτεύουσα το Σωματείο "Οι φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα" (ΝΠΙΔ), το οποίο και υπήρξε ο αρχικός φορέας του μουσείου, που εγκαινιάστηκε το 1982 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Ελλάδας, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το 1999 συστάθηκε από το σωματείο "Οι Φίλοι του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα" το κοινωφελές Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, στο οποίο έκτοτε περιήλθε η ευθύνη του μουσείου και του ερευνητικού του κέντρου (ΚΕΜΙΤ).

 

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

 

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης εγκαινιάστηκε στις 27 Οκτωβρίου 1962. Δημιουργήθηκε από τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό. Τα εκθέματα, τα οποία φιλοξενεί, προέρχονται από τις ανασκαφές, που έχουν πραγματοποιηθεί στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Το 1980 εγκαινιάστηκε μια νέα πτέρυγα για να φιλοξενήσει τα ευρήματα από τις ανασκαφές της δεκαετίας του 1970 στους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας με την έκθεση οι "Θησαυροί της Βεργίνας". Στις εσωτερικές αίθουσες στεγάζονται τα ευρήματα από το νεκροταφείο της Σίνδου. Στις εξωτερικές αίθουσες εκτίθενται αντικείμενα της Νεολιθικής, Κλασικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής εποχής, ενώ στον κάτω όροφο παρουσιάζεται η προϊστορική συλλογή. Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 2001.

 

Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης

 

Η ίδρυση του Μουσείου αποφασίστηκε πολύ νωρίς, το 1913 , ένα μόλις χρόνο μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Το σχετικό διάταγμα του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Στέφανου Δραγούμη έκανε λόγο για ίδρυση "Κεντρικού Βυζαντινού Μουσείου".

Αρχικά προτάθηκε να στεγαστεί στη Μονή Αχειροποιήτου, η απόφαση αυτή, όμως, δεν υλοποιήθηκε και το 1917 ως Μακεδονικό μουσείο ορίστηκε η Ροτόντα. Εξάλλου, για λόγους ασφαλείας τα αρχαία της Θεσσαλονίκης μεταφέρθηκαν στην Αθήνα στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο. Τελικά εντάχθηκαν στη συλλογή του Βυζαντινού Μουσείου της Αθήνας.

Αρκετές δεκαετίες αργότερα, επανήλθε το θέμα με την ίδρυση Βυζαντινού Μουσείου στη συμπρωτεύουσα. Τον σχετικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό κέρδισε ο Κυριάκος Κρόκος. Το κτήριο θεμελιώθηκε το 1989 και τα εγκαίνια έγιναν στις 11 Σεπτεμβρίου του 1994.

Λίγους μήνες προτού εγκαινιαστεί το μουσείο, μεταφέρθηκαν από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη οι αρχαιότητες που ήταν εκεί από το 1916, μέρος των οποίων παρουσιάστηκε στην έκθεση «Βυζαντινοί θησαυροί της Θεσσαλονίκης. Το ταξίδι της επιστροφής».

 

Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

 

Τα εκθέματα είναι κυρίως όπλα (τυφέκια, ξίφη, πολυβόλα, κλπ.) που χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς από τον ελληνικό στρατό, το ναυτικό και την αεροπορία, ομοιώματα πλοίων του πολεμικού στόλου, στολές όλων των σωμάτων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, χάρτες, φωτογραφίες της εποχής, παράσημα, έγγραφα, επιστολικά δελτάρια, και άλλα ατομικά είδη των στρατιωτών. Ακόμα εκτίθεται μια σειρά έργων τέχνης (πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, λιθογραφίες), με θέμα τις σημαντικότερες στιγμές των πολεμικών συρράξεων και την ανδρεία των Ελλήνων στρατιωτών. Το οριστικό στήσιμο των συλλογών στους μόνιμους εκθεσιακούς χώρους δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη.

 

Λευκός Πύργος

 

Κατά την Τουρκοκρατία έγιναν προσθήκες και τροποποιήσεις στα τείχη της πόλης, στις οποίες εντάσσεται και ο Λευκός Πύργος, μαζί με το Επταπύργιο και τον Πύργο Τριγωνίου). Ο τελευταίος χρονολογείται τον 16ο αιώνα.

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς χτίστηκε, στη θέση προϋπάρχοντος βυζαντινού πύργου, ο οποίος συνέδεε το ανατολικό τμήμα της οχύρωσης της Θεσσαλονίκης (που σώζεται και σήμερα), με το θαλάσσιο (το οποίο κατεδαφίστηκε το 1867). Παλιότερα πιστευόταν πως ήταν έργο των Βενετών αλλά αυτό έχει πια απορριφθεί από τη σύγχρονη ιστοριογραφία. Κατά μία εκδοχή, η χρονολογία κατασκευής του μνημείου τοποθετείται περί το 1450-1470, λίγο μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους (1430) και πρόκειται για ένα από τα πρωιμότερα δείγματα οθωμανικής οχυρωματικής που λαμβάνει υπόψη της το πυροβολικό.

 

Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης

 

Το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης στην οδό Αγ. Μηνά 13 ιδρύθηκε για να τιμήσει την πλούσια και δημιουργική σεφραδίτικη κληρονομιά του πολιτισμού που αναπτύχθηκε στη Θεσσαλονίκη από τον 15ο αι. Μετά από την εκδίωξη τους από την Ισπανία από τους βασιλείς Φερνινάνδο και Ισαβέλλα το 1492, χιλιάδες Εβραίοι βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στην πόλη φέρνοντας μαζί τους τη γνώση του πολιτισμού της Αναγέννησης και των γλωσσών της δυτικής Μεσογείου. Γνώσεις αντικειμένων όπως η τυπογραφία, η χαρτογραφία, οι ιατρικές επιστήμες και η χρήση των σύγχρονων όπλων έδιναν στους Εβραίους κύρος και αναγνώριση από τους Οθωμανούς. Ραβινικές διδασκαλίες και σχόλια συνόδευαν τους μετανάστες, μεταξύ των οποίων ήταν και τα κυριότερα καβαλίστικα συγγράμματα που βασίζονται στην παράδοση των μυστικιστικών Εβραίων της Χερόνα. Πολύ γρήγορα, η σεφεραδίτικη δημιουργικότητα στη Θεσσαλονίκη έφτασε στην ακμή της (16ος αι.). Η πόλη προσέφερε ένα κλίμα ανεκτικότητας και οικονομικής σταθερότητας και δεν είναι τυχαίο ότι δόθηκε στη Θεσσαλονίκη η ονομασία Μάδρε ντε Ισραέλ, δηλαδή μητέρα του Ισραήλ. Η δημιουργική ώθηση των πρώτων σεφραδιτών μεταναστών είχε σαν αποτέλεσμα τη σταδιακή ίδρυση 32 κοινοτήτων, η κάθε μία με τη δική της συναγωγή, παράδοση και ιδιαίτερα έθιμα, οι οποίες έφεραν την ονομασία του τόπου προέλευσης της στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία

 

Πληροφορίες που βρήκε η Ανδρομάχη Μ.